Poznaj style w architekturze

Na wakacjach mijamy i zwiedzamy wiele znanych, i charakterystycznych budynków, które możemy znaleźć np. w naszym przewodniku. Warto jednak przyjrzeć się nie tylko im, ale także zwykłym blokom, wieżowcom, biurowcom, czy też hotelom. Bo każda z tych budowli została zbudowana w jakimś stylu architektonicznym, który niekoniecznie musi się nam podobać.

(Według mnie) Styl architektoniczny to zespół charakterystycznych cech w wyglądzie, w kształcie, w doborze stolarki, w rodzaju konstrukcji itp. budowli. Na styl w architekturze, który może mieć zasięg lokalny lub międzynarodowy, wpływa okres w jakim dana bryła powstała, postęp w sztuce budowania, panująca na danym terenie kultura, położenie geograficzne oraz pośrednio, zamożność danego państwa.

Chciałabym Wam przybliżyć kilka styli architektonicznych na podstawie budowli, które udało mi się uchwycić na zdjęciach. Styli jest naprawdę wiele (zerkam na jedną z wielu ściągą „Architektura. Przewodnik po stylach” S. Cunliffe, J. Loussier, Warszawa 2008) np. barok ma kilka odmian, możemy rozróżnić np. barok angielski, hiszpański albo moskiewski, a architektura islamu to architektura mauretańska, wielkich mongołów oraz styl osmański itd. Często nie ma konkretnych dat "powstania" danego stylu bo jest to bardzo trudne do określenia (wiele źródeł, wiele niejasności). Więc jest to bardzo, bardzo rozległy i obszerny temat. Ja postaram się przedstawić tylko prosty zarys danego stylu, który nie zawsze musi się zgadzać z innymi opisami. No to zaczynamy.

◯ Brutalizm

Styl powszechny na początku lat 50. (koniec lat 40.) do połowy lat 70. XX wieku, powiązany z modernizmem i minimalizmem. Nazwa pochodzi z fr. béton brut (surowy beton). Bryły, które zostały zaprojektowane w tym stylu są powszechnie uważane za brzydkie, a w Polsce kojarzone z komunizmem.

● Cechy charakterystyczne:

- użycie niewykończonego betonu,
- surowość, chropowatość,
- proste linie,
- geometria,
- czworoboczne, regularne formy,
- ogromne, wysokie bryły,
- wyeksponowane elementy konstrukcyjne np. słupy,
- klatki schodowe, korytarze wyprowadzone poza główną bryłę.

Przykładowy budynek: Royal National Theatre w Londynie (1963), katowicki dworzec (1972 - wyburzony w 2011) projekt: W. Kłyszewski, J. Mokrzyński, E. Wierzbicki.

Przedstawiciele brutalizmu:

- Ernő Goldfinger (1902 - 1987): urodzony na Węgrzech architekt, który w 1934 roku zamieszkał w Londynie gdzie otworzył własną pracownię architektoniczną. Jego Trellick Tower (1972) stał się ikoną popkultury, a także jednym z symboli współczesnego Londynu.

 

 

 

◯ Dekonstruktywizm

Powstał na przełomie lat 70. i 80. (inne źródło: początek pod koniec lat 80.) ubiegłego stulecia.

● Cechy charakterystyczne:
- fragmentacja – dzielenie budynku na pojedyncze elementy,
- nielinearne, połamane, falujące bryły,
- odrzucenie kątów prostych,
- odrzucenie harmonijnej kompozycji,
- wyeksponowanie konstrukcji,
- użycie nowatorskich materiałów np. aluminiowej blachy falistej na elewacje.

Przykładowy budynek: Ginger i Fred w Pradze, Tańczący Dom (1997) projekt: V. Miulunic i F. Gehry.

Przedstawiciele dekonstruktywizmu:
- Zaha Hadid (1950 - 2016): Brytyjka pochodząca z Iraku, zdobywczyni między innymi  Nagrody Pritzkera w 2014 roku (architektoniczny Nobel), nagrody imienia Miesa van der Rohe oraz dwukrotnie Stirlinga. Profesor na Universität für Angewandte Kunst (Uniwersytecie Sztuki Użytkowej) w Wiedniu, a także na Columbia University. Jej projekty to między innymi:  budynek straży pożarnej fabryki Vitra w Weil am Rhein, Galaxy Soho w Chinach, Heydar Aliyev Cultural Centre w Baku w Azerbejdżanie oraz Most Sheikh Zayed w Abu Dhabi.
- Frank Owen Gehry, właśc. Ephraim Goldberg (ur. 1929) Amerykanin Kanadyjskiego pochodzenia, Laureat Nagrody Pritzkera z 1989. Od 1962 prowadzi własne biuro architektoniczne w Los Angeles. Jego dzieł to np. Muzeum Guggenheima w Bilbao, Tańczący Dom w Pradze oraz MIT Stata Center w Cambridge.

  

◯ Secesja (we Francji używano nazwy Art Nouveau, w Niemczech Jugendstil)

Styl rozwijający się w latach 1890 - 1910 ( - 1925). Terminu tego prawdopodobnie po raz pierwszy użył Henry van de Velde w eseju Deblaiment d'art (1894), jednak spopularyzowało go otwarcie rok później w Paryżu salonu Salomona Binga o nazwie L'Art Nouveau.

● Cechy charakterystyczne:
- formy krzywoliniowe połączone z prostoliniowymi,
- dekoracyjne ornamenty (motywy roślinne, abstrakcyjne, zwierzęce),
- asymetria,
- zaprojektowane przez architektów, dekoracyjne elementy wykończeniowe  (klamki, schody, okna),
- otwarty plan wnętrz,
- inspiracja sztuką japońską,
- jasna kolorystyka.

Przykładowy budynek: Maison Saint-Cyr w Brukseli (1903) projekt: G. Strauven.

Przedstawiciele secesji:
- Victor Horta (1861-1947): belgijski architekt, którego dziełem jest miedzy innymi Hôtel Tassel i Hôtel Solvay w Brukseli. Cztery z istniejących wciąż kamienic jego projektu, wpisane zostały na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
- Hector Guimard (1867-1942) Francuz, twórca charakterystycznych zielonych, metalowych, dekoracyjnych wejść do metra w Paryżu. W latach 1894-1898 był profesorem w École des Arts Décoratifs w Paryżu.

 

 

 

  

◯ Styl high-tech (lub ekspresjonizm strukturalny)

Narodził się z nurtu postmodernizmu (inne źródło: wpływ stylu międzynarodowego, modernizmu i ekspresjonizmu). Jego początki to lata 70. XX wieku.

● Cech charakterystyczne:
- wyeksponowana konstrukcja,
- ciągi komunikacyjne, instalacje elektryczne, wodne itp. zostały umieszczane na zewnątrz budynku,
- technologia wplata się w bryłę,
- użycie elementów architektury przemysłowej,
- skomplikowane formy.

Przykładowy budynek: Centrum Pompidou w Paryżu (1976) projekt: R. Rogers.

Przedstawiciele high-tech:

- Richard Rogers - Baron Lord Rogers of Riverside (ur. 1933 we Florencji), brytyjski architekt późnego modernizmu i high-tech. Laureat Nagrody Pritzkera oraz Stirlinga. Jego projekty to: Centre Georges Pompidou w Paryżu (we współpracy z R. Piano), Lloyd's of London w Londynie oraz The O2 w Londynie.

 

 

 

https://www.canva.com/
https://unsplash.com/